Onderzoek naar de effecten van de coronamaatregelen op de mentale gezondheid van kinderen en jongeren in Nederland

De effecten van de coronapandemie op de mentale gezondheid

In mei 2020 zijn we in alle vier de DREAMS-centra gestart met het tweejaarlijks in kaart brengen van de mentale en sociale gezondheid van kinderen en jongeren in tijden van corona. Dit deden we in samenwerking met de KLIK-onderzoekers van de afdeling psychosociale zorg van het Emma Kinderziekenhuis Amsterdam UMC. Zij verzamelden dezelfde gegevens in kinderen en jongeren (8-18 jaar) van de algemene populatie. Met behulp van een subsidie van ZonMw konden we ons onderzoek al snel uitbreiden door samen te werken met Praktikon en het Nederlands Tweelingen Register (NTR). Praktikon beheert data van kinderen uit de jeugdzorg (Lerende Databank Jeugd; LDJ). Het NTR verzamelt al 30 jaar lang gegevens over mentale gezondheid in tweelingfamilies uit de algemene populatie. Hieronder vind je een beknopte weergave van de verschillende partners waarmee DREAMS samenwerkt en een overzicht van de metingen die al gedaan zijn (projectplan).

De resultaten van ons onderzoek tot nu toe (tot april 2023)

Aangezien de coronapandemie bleef voortduren, zijn wij blijven meten. Inmiddels hebben we zeven metingen in de vier verschillende groepen kinderen gedaan. In de figuur hierboven kunt u in donkerblauw goed zien dat kinderen en jongeren uit de algemene bevolking meer mentale problemen rapporteerden in de coronapandemie dan daarvoor. Ook namen de mentale problemen van kinderen en jongeren die zorg kregen in de kinder- en jeugdpsychiatrie (in lichtblauw) tijdens de coronapandemie toe. Bovendien, in beide groepen zijn de problemen ook ná corona nog steeds verhoogd. Binnen de groep kinderen en jongeren uit de kinder- en jeugdpsychiatrie hebben we gevonden dat er geen verschil is in het verloop van psychische problemen tijdens de coronapandemie tussen kinderen met verschillende diagnoses. Deze nieuwe resultaten heeft Josjan Zijlmans gepresenteerd op het voorjaarscongres van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (zie de foto hiernaast) in april 2024.

COVID-19 Portretten van kinderen en jongeren

Met hulp van Stichting Alexander is jongerenparticipatie op een professionele manier onderdeel van dit grootschalige project. Naast dat we cijfers verzamelen over hoe het gaat met de kinderen en jongeren in Nederland zijn we natuurlijk ook benieuwd naar het verhaal dat achter deze cijfers ligt. We hebben daarom diepte-interviews gehouden met een aantal kinderen en jongeren. Lees hier de persoonlijke ervaringen van Hanna, Olivia, Toon, Marthijn, Mara en Anna over hoe zij de COVID-19 pandemie en maatregelen hebben ervaren én wat er bij een volgende lockdown volgens hen misschien beter kan.

De samenwerkingspartners

De KLIK-onderzoekers

De KLIK-onderzoekers zijn verbonden aan de afdeling psychosociale zorg van het Emma Kinderziekenhuis Amsterdam UMC. Zij verzamelden al eerder (in 2018) data over o.a. de mentale gezondheid van kinderen uit de algemene populatie. Tijdens COVID-19 zijn zij verder gegaan met deze metingen om zo ook te kunnen zien hoe de mentale gezondheid van kinderen over de tijd verandert tijdens COVID-19.

~1000 per meetmoment

Kinderen en jongeren (8-18 jaar) uit de algemene populatie

Praktikon en Lerende Databank Jeugd (LDJ)

LDJ en Praktikon verzamelen continu data van kinderen en jongeren die bij Jeugdzorg in behandeling zijn om effectiviteit van behandeltrajecten in kaart te brengen. Zie Lerende Databank Jeugd - SEJN voor meer informatie over dit initiatief.

~200 per meetmoment

Kinderen en jongeren die in behandeling zijn bij Jeugdzorginstellingen in Nederland

Het Nederlands Tweelingen Register

Het NTR verzamelt al 30 jaar longitudinale data in de algemene populatie. Zie Nederlands Tweelingen Register voor meer informatie.

~34.000

Kinderen en jongeren uit de algemene populatie

De DREAMS-centra

DREAMS is een samenwerking tussen vier academische centra voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Dit zijn Accare, Karakter, Levvel en LUMC Curium.

~500

Kinderen en jongeren die in behandeling zijn bij één van de DREAMS-centra

Download de DREAMS COVID infographics

Wat zijn de effecten van de Coronamaatregelen op de mentale gezondheid van kinderen en jongeren in Nederland geweest? Deze infographics geven een overzicht van mentale problemen op 7 momenten tijdens de pandemie. Dit is gemeten met vragenlijsten die zijn ingevuld door kinderen en jongeren vanuit de algemene bevolking en vanuit de kinder- en jeugdpsychiatrie, en hun ouders.

Download de infographics over ouderrapportage en over jongerenrapportage!

Hoe nu verder…

Het COVID onderzoek is afgerond, maar we willen de mentale gezondheid van kinderen wel blijven volgen. Het blijven monitoren van mentale gezondheid in jeugd is namelijk enorm belangrijk om beleid en zorg optimaal te informeren en zo iedereen die hulp nodig heeft zo goed mogelijk te helpen.